WYWIAD Z FUNDACJĄ “LABRADOR PIES PRZEWODNIK”

Dlaczego akurat wieczne-dziecko-labrador tak dobrze sprawdza się w roli przewodnika? Czy próbowaliście szkolić psy innych ras?

Labrador retrierver, bo tak brzmi pełna nazwa rasy – pies kochający wszystkich i wszystko, niepoprawny łakomczuch (dobra karma dla psa i już masz jego serce), to w rzeczywistości jedna z najbardziej wszechstronnych ras psów na świecie.
Z założenia pies myśliwski ze specjalnością aporter sprawdza się w zasadzie wszędzie – jako pies ratowniczy, poszukujący narkotyków czy materiałów wybuchowych, terapeuta, sportowiec i oczywiście pies asystujący osobie niepełnosprawnej – również z osobami z dysfunkcją wzroku, czyli popularnie pies – przewodnik. Szacuje się, że około 80% wszystkich psów przewodników osób niewidomych stanowią właśnie labradory. Powodów jest kilka – przede wszystkim łagodny charakter z założenia pozbawiony agresji i to zarówno wobec ludzi jak i innych zwierząt, duża łatwość i chęć uczenia się, i co bardzo ważne – łatwość przystosowywania się do nowych opiekunów oraz miejsc. Szczególnie ta ostatnia cecha przeważa szalę na korzyść labradora. Dla porównania, popularny niegdyś w roli psa – przewodnika owczarek niemiecki zbyt mocno przywiązuje się do swoich opiekunów. Stanowi to dużą przeszkodę w aktualnie przyjętych modelach szkolenia, gdzie pies wielokrotnie zmienia miejsca pobytu i opiekunów. Początkowo są to wolontariusze, potem trenerzy oraz instruktorzy i ostatecznie osoba, której pies pomaga.
Fundacja Labrador Pies Przewodnik szkoli wyłącznie psy rasy labrador retriever. W szkołach zagranicznych w szkoleniu wykorzystuje się krzyżówki ras np. labrador-owczarek niemiecki, golden retriver – labrador/owczarek niemiecki, golden retriever –pudel olbrzymi.

Skąd wiecie, który szczeniak nadaje się na psa przewodnika? Czy współpracujecie z jedną hodowlą?

Fundacja na razie nie posiada własnego zaplecza hodowlanego. Do szkolenia wykorzystujemy psy zakupione w hodowlach bazujących na zdrowych fizycznie i psychicznie rodzicach. Duży nacisk kładzie się na badania psów użytych do hodowli i to już nie tylko radiologiczne, ale również genetyczne. Współpracownicy Fundacji posiadają bardzo dobre rozeznanie w rasie, co pozwala na pozyskanie szczeniąt ze sprawdzonych hodowli. Szczenięta kupowane są wyłącznie w hodowlach zarejestrowanych w Związku Kynologicznym w Polsce (ZKwP).
Zanim szczenię trafi do Fundacji, w wieku 7 tygodni poddawane jest pierwszym testom pozwalającym wyeliminować osobniki nadmiernie pobudliwe lub lękliwe. Są to łączone dwa test osobowości: Campbella i Pfaffenberga. Jednak na tym etapie w żaden sposób nie da się stwierdzić, czy pies rzeczywiście będzie nadawał się do roli psa – przewodnika.

Ile zajmuje przygotowanie psa do pracy jako przewodnika?

W przygotowaniu szczeniaka do przyszłej roli, kluczowy jest jego pobyt w rodzinie zastępczej u wolontariuszy. Zabrany z hodowli szczeniak trafia właśnie do takiej rodziny, która pod okiem instruktora wychowuje go na potrafiącego odnaleźć się w każdej sytuacji psa. Już od pierwszych dni pobytu w nowym domu szczenię podróżuje samochodem i komunikacją publiczną, jest zabierane przez opiekunów zarówno do cioci na imieniny, jak i na zakupy do osiedlowego sklepiku czy marketu.
Kandydat na psa przewodnika powinien równie dobrze czuć się w tłumie na dworcu, w urzędzie czy w kościele. Tak zwana socjalizacja w rodzinie zastępczej trwa od 12 do 14 miesięcy. W tym czasie szczenię przechodzi dwa kolejne testy – w wieku 6 miesięcy oraz w wieku 12 miesięcy. Ten ostatni decyduje o dopuszczeniu psa do szkolenia specjalistycznego. Szkolenie specjalistyczne to domena trenerów i instruktorów. Trwa ono około 8 miesięcy i kończy się prawie 2- godzinnym egzaminem. W Fundacji Labrador egzamin zdaje pies i szkolący go instruktor.

W jaki sposób psy i ich ludzi dobiera się w pary?

Po pomyślnie zdanym egzaminie następuje dobór człowiek –pies. Przy doborze tym brane są pod uwagę takie cechy jak wzrost człowieka a wielkość psa, tempo poruszania się danej osoby, jej styl życia, temperament, charakter. Proces przekazywania psa to łącznie około 3 tygodnie, w czasie których pies i człowiek uczą się siebie nawzajem. Po tym czasie pies otrzymuje certyfikat i staje się pełnoprawnym psem – przewodnikiem osoby niewidomej. Oczywiście opieka instruktora nie kończy się w tym momencie. Jest on do dyspozycji w zasadzie przez cały czas, odbywa wizyty serwisowe, pomaga rozwiązać pojawiające się problemy.

Kto za to płaci i ile?

Wszystkie psy przekazywane są całkowicie nieodpłatnie z zastrzeżeniem, że do momentu przejścia na emeryturę pozostają własnością Fundacji. Wraz z psem również nieodpłatnie przekazywane jest wyposażenie specjalistyczne w postaci uprzęży.
Sam proces szkolenia w głównej mierze jest finansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) oraz ze środków własnych Fundacji pozyskiwanych z 1% i darowizn osób fizycznych i prawnych.
Szacunkowy koszt wyszkolenia psa – przewodnika to kwota około 30 tysięcy złotych.

Jakie zalecenia dostaje osoba, której przewodzi pies?

Poza zaleceniami dotyczącymi pracy z psem opiekun otrzymuje szereg informacji i zadań związanych z opieką nad zwierzęciem. Jest zobowiązany przede wszystkim zapewnić mu dobre warunki utrzymania, w tym wysokiej jakości dobra karma dla psa oraz opieka weterynaryjna. Jest ponadto odpowiedzialny za bezpieczeństwo psa – nie powinien pozostawiać go bez nadzoru, ani spuszczać ze smyczy, o ile nie towarzyszy mu osoba widząca. Opiekun ma obowiązek informować Fundację o wszystkich ważnych zdarzeniach w życiu psa takich jak np. wypadek czy poważna choroba, konieczność pozostawienia pod dłuższą opieką osób trzecich czy wyjazd zagraniczny.

Czy takie pies ma przestrzeń na zabawę czy ciągle jest w pracy?

Pies przewodnik pracuje tylko wówczas, gdy ma na sobie uprząż. Jej założenie jest dla psa hasłem do rozpoczęcia pracy. Poza tym jest on zwykłym psem, który wychodzi na spacery bawi się i oczywiście odpoczywa. Rola psa przewodnika nie ogranicza się tylko do pełnienia roli żywego sprzętu rehabilitacyjnego. Bywa tak, że jest on jedynym przyjacielem swego opiekuna.

Co wolno psu – przewodnikowi?

Uprawnienia osoby niepełnosprawnej korzystającej z pomocy psa asystującego, czyli także psa – przewodnika określają m.in. przepisy ustawowe. Pies przewodnik może wchodzić do wszystkich obiektów użyteczności publicznej i środków komunikacji. W trakcie lotu przebywa wraz z opiekunem w kabinie pasażerskiej. Można zabrać go na plażę i do parku narodowego. Może również towarzyszyć swemu opiekunowi w trakcie obrzędów religijnych kościoła rzymsko-katolickiego.

Jak długo taki pies pracuje – kiedy przechodzi na emeryturę i co się z nim potem dzieje?

Pies przewodnik przechodzi na emeryturę z końcem roku, w którym osiągnął 8 lat. Jeśli jednak pozwala na to stan zdrowia, kondycja i sposób pracy można na wniosek opiekuna, po uzyskaniu pozytywnej opinii lekarza weterynarii oraz instruktora przedłużyć ten wiek moment do ukończenia 10 roku życia. Po przejściu na emeryturę pies zostaje przekazany opiekunowi na własność i pozostaje u niego do końca swego życia. Jeśli opiekun posiada odpowiednie warunki lokalowe i materialne może ubiegać się o kolejnego psa – otrzymuje go wówczas w pierwszej kolejności.

W ramach ciekawostki, czy możemy prosić o uchylenie rąbka tajemnicy i zdradzenie w jaki sposób uczy się psa zatrzymywania się na czerwonym świetle?

Psy nie rozróżniają kolorów, więc to nie czerwone światło jest powodem zatrzymania się psa. Wśród umiejętności nabytych w trakcie szkolenia jest także taka, jak zatrzymywanie się przy każdym krawężniku. Inicjatywa związana z przekroczeniem jezdni należy zawsze do człowieka.
Pies przewodnik zasadniczo porusza się po dwóch rodzajach tras: stałych np. droga do miejsca pracy opiekuna, sklep, poczta oraz nowych, wcześniej mu nieznanych.
Na stałej trasie pies bez dodatkowych komend prowadzi opiekuna do celu, wie w którym miejscu znajduje się przejście dla pieszych, przed którym zatrzymuje się stając przednimi łapami na krawężniku. Na nowej trasie opiekun kieruje psem wydając komendy takie jak np. „Przejście pokaż” . W takim przypadku rola psa polega na odnalezieniu najbliższego oznakowanego przejścia dla pieszych i zaznaczenie go poprzez zatrzymanie się przy krawężniku.

FUNDACJA NA RZECZ OSÓB NIEWIDOMYCH LABRADOR PIES PRZEWODNIK
Fundacja na rzecz Osób Niewidomych Labrador Pies Przewodnik działa od 2003r.
Jej siedzibą jest Poznań. Od 2004r. Fundacja posiada status organizacji pożytku publicznego, a od 2008r. jako jedyna z polskich organizacji szkolących psy – przewodniki jest członkiem International Guide Dog Federation (IGDF) czyli ogólnoświatowej organizacji skupiającej szkoły psów
przewodników.
Przez 15 lat istnienia Fundacja wyszkoliła i przekazała 48 psów, z których aktualnie pracuje około połowy. Pięć przekroczyło już Tęczowy Most, pozostałe są na zasłużonych emeryturach.

Irena Semmler
Fundacja Labrador Pies Przewodnik